Patrząc w przyszłość

Michael Horsch rozmawiał z terraHORSCH o rolnictwie hybrydowym w świetle zapowiedzianego przez UE Green Deal („Zielonego Ładu”). Zwrócił także uwagę na to, jak wiele możliwości faktycznie wciąż jeszcze tkwi w kwestii magazynowania CO₂ w próchnicy.

Interesującym w tym wszystkim jest to, że zajmowaliśmy się tymi kwestiami już od dłuższego czasu, na długo przed tym, zanim oficjalnie wydano te wytyczne. Dla nas i dla wielu naszych klientów z całego świata, z którymi jesteśmy w bliskim kontakcie, od dawna było zrozumiałe, że musimy pracować nad kwestią redukcji środków ochrony roślin i wolnej od pozostałości produkcji podstawowych artykułów spożywczych. Co w tym kontekście oznacza rolnictwo hybrydowe? Główny cel „maksymalizacja plonu jako jedyna dopuszczalna forma maksymalizacji zysku” działało wspaniale przez ostatnie 60 lub 70 lat. Zdajemy sobie z tego sprawę, że będziemy się rozwijać tylko wtedy, gdy porzucimy ten sposób myślenia. O szczegółach trzeba będzie jeszcze podyskutować. To właściwie rdzeń rolnictwa hybrydowego. Rolnictwo hybrydowe funkcjonuje tylko wtedy, gdy przestaniemy patrzeć na nie jedynie przez pryzmat absolutnej maksymalizacji zysku, co nie znaczy, że mimo wszystko nie można tego osiągnąć.

Mniejsze spożycie mięsa?

Ściśle z tym wiąże się główne pytanie: co będziemy jeść w przyszłości? Temat ten nabiera znaczenia i jest podejmowany obecnie nie tylko przez społeczeństwo Europy, USA i Kanady, ale także np. Brazylii czy Rosji. W przyszłości spożycie mięsa zostanie nieco zmniejszone a zwiększy się spożycie produktów roślinnych. W Stanach Zjednoczonych sprawa ta może stać się jeszcze bardziej ekscytująca, zwłaszcza po zwycięstwie wyborczym Joe Bidena i Kamali Harris. W swoim manifeście wyborczym demokraci, a zwłaszcza wiceprezydent Harris, zajęli bardzo wyraźne stanowisko dotyczące ograniczenia lub zmniejszenia spożycia mięsa – zwłaszcza w obszarze fast i junkfood. Nie chcę oceniać, czy to dobrze czy źle. Ta zmiana nastąpiłaby również wtedy, gdyby wybory w USA zakończyły się innym wynikiem. Flexitaryzm, czyli mniejsze spożycie mięsa, to trend dominujący obecnie w wielu krajach na całym świecie – nawet jeśli obejmuje tylko część całej światowej populacji. Jednak ludzie zmieniają swoją dietę ze względu na stan zdrowia i/lub z powodu troski o klimat. W tym kontekście substytuty mięsa należy oceniać podobnie. Nie będzie już potrzebna tak duża ilość kukurydzy i soi na paszę dla zwierząt jak obecnie. Będzie za to dużo więcej miejsca na pokarmy roślinne.
Nawiasem mówiąc, z dużą ekscytacją obserwuję, że ostatnio coraz częściej nie prowadzimy już dyskusji o tym, dlaczego lub kiedy dokładnie należy się tym zająć. Nie! Obecnie już wielu dyskutuje o tym, jak najlepiej to zrobić. Kiedy mówię o swoich refleksjach dotyczących rolnictwa hybrydowego, często słyszę: „Tak, musimy się tym zająć, aby gospodarować w sposób zrównoważony i rentowny”. Być może kwestia kumulacji pozostałości w żywności przyniesie w niektórych krajach dochody… Ponieważ ludzie chcą żywności bez pozostałości. Można to bardzo dokładnie kontrolować. Nawet jeśli domaga się tego jedynie Europa, to i tak będzie to miało międzynarodowe skutki. Kiedy w kukurydzy przywiezionej z Ukrainy lub soi z Brazylii na podstawie pomiaru okaże się, że są w niej pozostałości, to pociąg pełen pszenicy lub statek pełen soi musi zawrócić. To również są kwestie z zakresu Green Deal („Zielonego Ładu”) UE. Oczywiście są też kraje, które mogą postrzegać to jako przewagę konkurencyjną dla pszenicy. Weźmy na przykład Ukrainę. Ich pszenica trafiłaby wtedy do Egiptu lub Chin. Jeśli jednak Europa przestanie być rynkiem importowym dla kukurydzy lub soi, będzie to miało ogromny wpływ na przepływ surowców, a także na ich cenę, ponieważ kiedy producenci soi i kukurydzy szukają nowych rynków, to robią to też wszyscy inni.

Powstawanie próchnicy

Jeśli chodzi o powstawanie próchnicy, to coraz wyraźniej widać, co jest możliwe, a co nie. Faktem jest, że – tak myślę – my, Niemcy, należymy również do liderów intensywnej, nowoczesnej uprawy gleby. Jednak większość z nas nie osiągnęła jeszcze tego, co jest możliwe w tej dziedzinie pod względem maksymalnej zawartości węgla organicznego (ogólny węgiel organiczny – OWO) w naszych glebach ornych. Średnia zawartość próchnicy w naszych glebach ornych w Niemczech jest mniejsza niż dwa procent. Średnia dla użytków zielonych to pięć procent. Jak to możliwe, że łąki uprawne zawierają dwa i pół raza więcej OWO niż grunty orne? Ma to związek z tym, że fotosynteza odbywa się przez cały rok. Gdy tylko zaczyna być słonecznie i wilgotno, produkowany jest cukier. Jego część, tj. od 10% do 30% – w zależności od gatunku roślin, jest uwalniana do ryzosfery i oddawana do życia w glebie przez wierzchołki korzeni w postaci ciekłego węgla. Proces ten się silnie rozwija. Jednak na rozprzestrzenianie się życia w glebie wpływa także stężenie soli (nawozu) w glebie. Jest jeszcze niewiele badań naukowych na ten temat, jednak jedno jest pewne: przy bardziej zróżnicowanym płodozmianie, wysokim udziale międzyplonów i odpowiedniej, nieodwracalnej uprawie gleby zbliżamy się do współczynników OWO podobnych do tych w uprawianych trwałych użytkach zielonych. Powinno to umożliwić tworzenie się próchnicy do 0,1% rocznie. Ale to, co w ten sposób powstaje, to zwykle próchnica odżywcza, a nie trwała, która wpływa na zawartość gliny/iłów w glebie. Nawiasem mówiąc, obecnie widać to w rolnictwie w Kazachstanie. W ciągu ostatnich 60 lat czarny ugór był tam spulchniany na głębokość 10 cm, co spowodowało, że większość próchnicy została zużyta. Teraz uprawia się tam kultywatorem Tiger częściowo do 30 cm głębokości. W ten sposób chcą dostać się do głębszych warstw próchnicy trwałej, bo nadal jest tam zmineralizowanych wiele składników odżywczych, z których korzystają rośliny podczas wzrostu.